满语/第16节课 - 选读 4

课文

meni morin juwan emu, uheri ninggun hiyase turi be miyalifi juwan eme fulmiyen orho bu, ere jokv dacun akv, utala orho be abarame jombi, boihoji si gvwa bade dacun joku emke be baifi gaju.
uttu oci bi baime genere, ere jokv inu meni mukvn i booi ningge, tere juwen burakv bihe, bi dahvn dahvn i baire de hamirakv ofi arkan seme buhe, umesi dacun, si olhoxome baitalaweringge be ume sendejebure.
ere gucu jore orho hon muwa, ulha adarame jembi, umesi narhvn jobu, bi tuwaci ere niyalma turi bujume sauru bahanarakv adali, si neneme tuwa sindafi mucen fuyehe manggi amala jai tiri be sinda, damu emgeri fuyebufi uthai ere joha orho be, turi oilo sesheme dasifi tuwa sindara naka, sukdun be ume tucibure, uttu ohode ini cisui urembi kai.
andase suwe tuwaci, bi tuwa sindame bahanambi bahanarakvn? bi tuwa sindame bahanakv oci, bai edun be usihiyembio?
si fulu gisun be naka, hacihiyame genefi sunja niyalmai buda be ara.
si ai jergi buda be jeki sembi?
meni sunja niyalma de ilan ginggin ufa i efen ara.
bi booha udame genere.
si booha udanaci, ere adame bisire boode ulgiyan yali be udana, enenggi teni waha oce yali yali.
udu jiha de emu ginggin?
orin fali jiha de emu ginggin.
uttu oci boihoji si mini funde udana, emu ginggin yali be udara be dahame, umesi tarhvn ningge be joo, turgakan yali be udafi muwakan furufi colame urebufi gaju.
boihoji weileme amcarakv ohode, meni gucui dorgi de emu uiyalma be tucibufi yali colabukini.
bi yali colame bahanarakv.
ere ai mangga babi, mucen be xmoe obofi bolokon i haxafi, tuwa sindame mucen be halhvn obuha manggi, hontohon hvntaha i xanyan malanggv nimenggi sindafi , nimenggi urehe manggi, yali be mucen de doolafi sele maxai ubxame colame dulin urehe manggi, jai dabsun misun muke furgisufuseri juxun elu hacin hachin i jaka be sesheme sindafi, mucen i tuhe dasifi, sukdun betuciburakv, emgeri tuwa sindaha manggi uthai urembi kai.
ere yali urehe si amtalame tuwa, hatuhvn nio nitan nio?
bi amtalaci majige nitan, jai majige dabsun be sinda.
boihoji age bi cimari sunjaci ging ni erinde erdeken i jurafi genembi, sini boode deduhe hUda jai bUda araha hvda be bodo, emu dobori deduhe niyalma de gaire booi turigen, buda araha hvda morin de ulebuhe orho liyoo be uheri bodoci udu?
sini gingnehe ilan ginggin ufa de, ginggin tome juwan fali jiha, uheri bodoci gvsin fali jiha, furuhe emu ginggin yali de orin fali jiha, duin niyalma de niyalma tome booi turigen, tuwai hvda juwan fali jiha, uheri bodoci dehi fali jiha, sahaliyan turi nigggun hiyase de, hiyase tome susai fali jiha, uheri bodoci ilan tanggv fali jiha, orho juwan emu fulmiyen de, fulmiyen tome juwan fali jiha, uheri bodoci jiha emu tanggv juwan fali, emu bade acabufi bodoci, uheri sunja tanggv fali jiha gvwainambi.
meni orho turi ufa gemu sini boode jifi udahangge, si majige eberembuci antaka?
bikini bikini, duin tanggu susai fali jiha okini.
uttu oci gucuse suweni ilan nofi gemu tucibu, ton be ejeme gaifi beging de genehe manggi, jai uheri acabume bodofi buki.
tuttu oci bi gemu tede bure.
gucuse si turi be hereme gajifi xahvrun muke de were, morin emu erin teyere be aliyafi elhexeme ulebu, tuktan ulebure de bai turi muke be suwaliyan, sunjaci ging de isiname turi be gemu bufi ulebu, uttu ohode morin jetere labdu bime hefeli ebimbi, aikabade turi be doigonde buci, tere morin damu turi be teile sonjome jefi, orho be gemu sesheteme waliyambi, xadsha de taka ume melere, untuhun orho be majge gejurebufi jai melebu, meimebi majige amhame idurame ilifi kiceme morin ulebuci teni sain, aika emu niyalma de teile anaci, urunakv tookabure de isinambi , enenggi orin juwe inenggi oho, sunjaci ging ni erin de urunakv biya i elden bi, coko hvlaha manggi ilifi uthai yabuki.
boihoji dengjan dabufi gaju, be dedure babe icihiyaki.
dengjan dabufi gajiha, fajiran de lakiya.
ere gese boihon nahan de adarame dedumbi, aika orhoi sektefun bici udu fali gaju.
mini boode derhi akv ofi ere ilan fali orhoi sektefun be benjimbi, suwe emu dobori nikedeme sekte.
boihoji si tuwa umbu, be cimari sunjaci ging ni erin de erdo genembi.
je tuttu okini, andase teye bi duka be tuwaxafi dedumbi.
jio taka ume genere, bi sinde fonjire gisun bi, bi nenehe mudan beging ci jidere de, suweni ere diyan i wargi ergi orin ba i dubede, emu efujehe doogan bihe, te dasaha bio akvn?
aifini dasaha, nenehe ci juwe juxuru den ilan juxuru onco, weilehengge umesi sain.
uttu oci, be cimari mujilen sindafi erdeken i genenmbi kai.
si erde ume genere, bi donjici juleri jugvn ehe sembi.
ara onggolo fuhali uttu akv bihe, te adarame enteke ehe niyalma tucike.
si sarkv, duleke aniya ci ebsi abka hiya ofi, usin jeku bargiyahakv aniya haji ojoro jakade, ehe niyalma tucike.
si ume meni jaline joboxoro hvwanggiyarakv, be damu morin be boxome genere de, geli umai sain ulin akv, tere hvihatu membe ainambi.
uttu ume hendure, hvlhatu sewende ulin bisire akv be adarame bahafi sambi, olhoxorongge neneme sain kai.
meni ubade duleke aniya ninggun biya de, emu anda jumanggi de emu kiyan hooxan be tebufi, dara de unufi jugvn i dalba mooi fejile sebderi bade teyeme amhaha bihe, emu hvlha tubaci duleme genere de sabufi, dara de unuhe jaka be ainci ulin seme gvnifi, gaitai ehe mujilen deribufi, uthai emu dalgan i amba wehe be tunggiyeme gaifi, tere niyalmai uju be baime emgeri tantafi fehi tucifi bucehe, tere hvlha tere niyalmai jumanggi be sufi tuwaci, damu hooxan teile ojoro jakade, tubaci jenduken i jailame genehe, yamun ci niyalma be tantame waha gebu akv weilengge niyalma be jafahakv turgunde, baibi sui akv babe kadalara niyalma, adaki niyalma be kenehunjeme eruleme beideme bisire de, gvwa bsci tere hvlha be jafafi benjihe manggi, ere emu baita teni getukelehe.
duleke aniya geli emu anda, eihen de juwe xoro soro be acifi genere be, emu hvlha morin yalufi beri sirdan ashafi amcame, suwen dzano lin niyalma akv untuhun bade genefi, fisai amargi ci gabtara jakade, tere niyalma fuhexeme nade tuheke manggi, tere hvlhai gvnin de ainci bucehebi dere seme, eihen be boxome julesi gamaha, tere anda sirdan de goifi kejine liyeliyefi dasame aituha manggi, lak seme hvlha jafara hafan kederere de teisulebufi tere anda giyan giyan i alara jakade, hvllha jafara hafan gabtara cooha be gaifi, julesi amcame orin ba i dubede isinafi jafara de, tere hvlha emu cooha be gabtame morin ci tuhebufi wargi baru feksime ukaha, hvlha jafara hafan songkoi be dahama gaxan de genefi, emu tanggv haha be fidefi beri sirdan agvra hajun be gaifi, tere hvlha be alin i holo de xurdeme borhome kafi jafaha manggi, amasi jifi sirdan de goiha niyalma be tuwaci, tere niyalma hashv ergi galai mayan sirdan de goifi koro baha bicibe, ergen kemuni kokiraha akv, ne trer hvlha alban i gindana de horiha be we sarkv.
ara uttu nio? aifini jugvn ehe seci, mende umai ekxere oyonggo baita akv, ai turgunde erde genembi, abka gerere be aliyafi elheken i genehe de ai sartabure babi abka gereke manggi jai geneki.
andase sain dedu.
boihoji bi geli emu baita be onggoho, meni ere morin be melehekv, ere teyere Solo de meleme geneki, aibide hvcin bi?
tere booi amala hvcin bi.
muke tatakv bio? akvn?
hvcin umesi micihiyan, futai tatakv i muke be tatambi, hvcin i dalbade motin melere wehei huju bi.
uttu oci tatakv futa be gemu baifi gaju.
gemu hvcin i dalbade bi.
geli sinde gisun dacilame fonjiki, tere tatakv muke de irurakv oci ainambi.
si tatakv be irubume bahanarakv oci, tatakv ninggude emu dalgen i wehe be hvwaita.
ere be bi inu sambi si ume tacibure.
muse kurame ilifi kiceme morin ulebuki, dekdeni henduhengge morin dobori orho be jeterakv oci tarhvrakv, niyalma hetu ulin be baharakv oci bayan ojorakv sehebi.
muse morin de ucuhe orho be ulebuhe manggi meleme geneki, orho tebure kuwangse akv, ai jaka de orho be gamambi?
akv oci taka jodon i gahari de orho be uhufi gama, bi turi muke be benere.
ere boihoji icihiyahangge umesi la li akv, turi ucure moo inu emke akv.
bai, inemene muse teifulehe moo be gajifi turi ucu.
taka nahan de majige teyeme tefi morin ere orho jetere be aliyafi meleme geneki.
muse gemu geneci, ere nahan be tuwaxara niyalma akv ombi.
emke be tutabufi nahan be tuwaxabume, tereci tulgiyen gvwa niyalma morin be kutuleme geneci aide gelembi, uthai emu nivalma inu werirakv okini, ere diyan i duka be fitai dasici, ainaha niyalma dosime mutembi.
i gisun de henduhengge aniyadari haji be seremxe, erindari hvlha be seremSe sehebi, si muni gisun be dahame emke be tutabufi nahan be tuwakiyabu.
muse webe bibufi nahan be tuwakiyabumbi, ilan niyalma sasari yabure de asihata urunakv jobombi sembi.
ere be bodoci muse ilan nofi giyan i geneci acambi.
ere holo umesi hafirahvn morin kutulehengge labdu oci duleme geneci ojorakv, muse juwe mudan obufi kutuleme gamaki.
sini muke tatarangge umesi urehebi, si neneme muke tatame gene, muse juwe nofi amala morin kutuleme genere.
bi muke tatame genenbi, suwe morin gaji.
bi teike ere huju de juwe tatakv muke doolaha morin be mele.
ere morin muke omirengge juken, ere morin muke omirengge sain.
ere muke komso ohobi, jai emu tatakv tatafi doolacina.
tatakv be gaju, bi cendeme muke tatara be taciki, ere tatakv fuhali dalba ici urhurakv, adarame ohode teni muke tatabumbi?
bi simbe tacibure, tatakv futa be wesihun majige tukiyefi, fusinhvn emgeri fahaha de muke ini cisui tebubumbi.
bi seibeni niyalmai muke tatara be tuwaha bicibe tacihakv bihe, enenggi beye cenderejakade teni bahafi ulhihe.

译文

我们的马十一匹，共量六斗豆，给十一捆草。这铡刀不快，这么多草怎么切得了，主人你到别处借一口快铡刀拿来吧。
这样的话，我去借，这口铡刀也是我们同族人家的，他原来不肯借，因受不了我再三请求，好不容易才勉强给了，很锐利，你小心些使用不要把人家的刀口崩坏了。
这位伙伴切的草很粗，牲口怎么吃，细细的切吧！我看这人好像不大会煮豆，你先烧火，锅子滚了以后再放豆，但再一滚就将切了的草，撒在豆的上面覆盖着，不要烧火，不要让它走了气，这样的话，自然而然就熟了啊！
客人们你们看，我会不会烧火，我若是不会烧火，不是白白喝风吗？
你不要多说话，赶紧去做五人份的饭吧！
你要吃什么样的饭呢？
给我们五个人做三斤面的饼吧！
我去买菜肴。
你若去买菜肴，到隔壁家去买猪肉，是今天才杀的新肉。
多少钱一斤？
二十个钱一斤。
这样的话，主人你替我去买，因买一斤肉不要太肥的，买瘦一点的肉，切大块一点炒熟了拿来吧！
主人如果来不及做，我们伙伴里头派出一人来炒肉吧！
我不会炒肉。
这有十么难处，把锅刷洗干净，烧火，锅热时放进半盏白麻油，油沸后把肉倒进锅里，用铁勺翻炒半熟后再把盐、酱、水、胡椒、醋、葱各样物料撒进去，把锅盖覆盖上去，不让它出气，烧一次火以后就熟了啊！
这肉熟了，你尝尝看，咸淡如何？
我尝得有一点淡，再放些盐吧！
主人阿哥，我明天五更时分早点启行，在你府上住宿的价钱及做饭的价钱算一算吧！一个晚上住宿的人所需房钱，做饭的价钱，喂马的草料，总计多少？
你称了三斤面，每斤十个钱，共计三十个钱，切了一斤肉二十个钱，四个人，每人房钱及火钱十个钱，共计四十钱，黑豆六斗，每斗五十个钱，共计三百个钱，草十一捆，每捆十个钱，共计一百一十个，合计该五百个钱。
我们的草豆面，都是来你家里买的，你少算一点如何？
好吧好吧，就算四百五十个钱吧！
若是这样，伙伴们你们三人都出，记着数目，到北京时，再合计总数给吧！
若是那样，我都给他。
伙伴们你把豆捞出来，在冷水里泡著，等马歇息一会儿慢慢的喂，开始喂时，只将豆和水拌著，到五更时将豆都给它吃，若是这样时，马吃的多，且肚子能饱。倘若先给豆时，那马只拣了豆吃，将草都抛撒了，疲乏时暂勿饮水，等吃一点空草后再饮。各自睡一会儿，轮著起来用心喂马才好，如果只推在一人身上，必至眈误。今天是二十二曰，五更时候一定有月光，鸡叫时起来便走吧！
主人家点个灯拿来，我们整理睡处。
灯点来了，挂在墙壁上。
像这样的土炕上面怎么睡，若有草席的话，拿几块来吧！
因为我家没有芦席，所以送来这三块草席，你们将就铺一个晚上吧！
主人家你把火埋起来，我们明天五更时候清早就走。
是，就这样吧！客人们歇息，我看看门户就睡。
来吧！暂且不要走，我有话问你，我上回由北京来时你们这店西边二十里处，有一座桥塌了，现在修好了没有？
早已修好了，比以前高二尺，宽三尺，做得很好。
若是这样我们明天可以放心早早的去啊！
你不要早去，我听说前头路不好。
嗳哟！以前一点也没有这样过，现在怎么有这样的歹人出现呢？
你不知到，从去年以来，因天旱，田禾欠收，年岁饥荒，所以歹人出来。
你不用为我们耽心，不要紧，我们只赶几匹马去，又并没有什么好财货，那盗贼要把我们怎样？
不要这样说，盗贼怎么知道你们有没有钱，小心些比较好。
去年六月我们这里有一个客人在缠带里装着一卷纸，背在腰上，在路旁树底下荫凉地方歇息睡着，被一个贼从那里走过看见了，以为腰上所背的东西是钱物，突生恶念，就拣起一块大石头把那人的头上打了一下，打出脑浆来死了。那贼把那人的腰带解开来看时，因为只是纸，就从那里悄悄的躲避走了，官府捉不到打杀没有名字的罪犯，白白的把无辜的地主在近邻人疑猜刑讯，别处将那贼捉住送来后，这一件事才弄清楚了。
去年又有一个客人，驴背上驮著两筐枣子行路时，有一个骑马的贼带着弓箭，从后头追上来，走到酸枣林无人空旷地方，从背后射箭，那人滚落地上后，那贼心想已经死了，便赶着那驴子往前走。那位客人中箭昏迷许久苏醒过来时，恰好碰到捕盗官来巡逻，那位客人清清楚楚的禀告，捕盗官带着弓兵，往前走到二十里地方捉拏时，那贼射中一兵，从马上跌下来，向西逃跑。捕盗官跟踪到村里，调了一百个壮丁，带了弓箭器械，在山谷周围包围拏获那贼后回来看那中箭的人，那人左胳膊虽中箭受伤，尚非致命，现在那贼在官牢内监禁著，谁不知道呢？
嗳哟！既然这样，早说路上不好的话，我们并无紧急事情，何故早走，等到天亮时慢慢的去有何耽误之处，天亮时再走吧！
客人们好好睡吧！
主人家我又忘了一件事，我们这马不曾饮水，歇息的工夫去饮水，那里有井？
那房子后面有井。
有没有打水的柳罐呢？
井很浅，用绳柳罐打水，井旁有饮马的石槽。
若是这样，把柳罐绳子都找来吧！
都在井旁。
还有话请问你，那柳罐若不沈水怎么办？
你若不会使柳罐下沈时，可在柳罐上面栓一块石头。
这个我也知到，你不必教。
我们轮著起来用心喂马，常言道，马不吃夜草不肥，人不得横财不富。
我们把拌草喂马后去饮水，没有盛草的筐子，用什么东西带草呢？
若是没有，暂且用葛布衫裹草带去，我送豆水去。
这主人家做事很不爽快，搅豆棒一根也没有。
算了，就拿我们的拄杖来搅豆。
暂且在炕上坐着歇息一会儿，等马吃完这些草去饮水。
如果我们都去时，无人可看顾这炕了。
留一个看顾炕，此外别的人牵马去时，有什么好怕的，就是一人也不留，这店里的门若是关紧时有什么人能进来。
常言道，年年防饥，时时防贼，你依我的话留一人看顾炕吧！
我们留谁看炕，三人同行时必定劳累年轻人。
算起这个，我们三人理应前往。
这山谷很窄，马牵的多时过不去，我们分两次牵去。
你的水打得很熟了，你先去打水，我们两个在后头牵马去。
我去打水，你们带马来。
刚才把两柳罐水倒进这槽里，饮马吧！
这匹马水喝的略足，这匹马水喝的恰恰好。
这水少了再打一罐倒进去吧！
拿柳罐来，我试学打水，这柳罐一点不往旁边倒，怎么样才能打水呢？
我教你，把柳罐绳子稍微提起来，往下扔一下，水自然被盛起来。
我从前虽曾看过人打水，但不曾学过，今天自已一试才得明白了。

Vocabulary

Notes

References

The text for this lesson was taken from: 中华民国满族协会网站 http://www.manchusoc.org/contents/language.htm.

第15节课 - 选读 3 ---- 返回首页 ---- 第17节课 - 选读 5